Spis artykułów

Relacja jednego z organizatorów uroczystości

DROGĄ WITOSA – JUBILEUSZ 50-LECIA POWSTANIA MUZEUM WINCENTEGO WITOSA

W niedzielę 11 września 2022 r. odbyły się oficjalne obchody Jubileuszu 50-lecia powstania i działalności Muzeum W. Witosa oraz Towarzystwa Przyjaciół Muzeum W. Witosa w Wierzchosławicach! 

Uroczystości rozpoczęły się Mszą Świętą koncelebrowaną w Kościele Parafialnym w Wierzchosławicach w intencji zmarłych założycieli Muzeum i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum W. Witosa.

Ks. proboszcz Jerzy Czuj	(fot. Robert Bryl)	Ks. wikary Łukasz Ruchała

W dalszej części wydarzenia złożono kwiaty na grobie W. Witosa, a następnie obchody przeniosły się na teren Muzeum W. Witosa w Wierzchosławicach, gdzie powitano zaproszonych gości i odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą założycielom Muzeum i Towarzystwa.

Wiązanki kwiatów w kaplicy grobowej rodziny Witosów składają:
Małgorzata Moskal – przewodnicząca Rady Gminy Wierzchosławice i Andrzej Mróz – wójt Gminy Wierzchosławice	Kazimierz Kurczab – dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie
(fot. Robert Bryl)

Tablica pamiątkowa z nazwiskami założycieli Muzeum i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach

(fot. Robert Bryl)

Jubileusz uatrakcyjniły występy okolicznościowe zaproszonych gości oraz promocja publikacji pt. „Drogą Witosa”. O część artystyczną zadbała Orkiestra Dęta OSP z Mszany Dolnej oraz Zespół Pieśni i Tańca „Swojacy”.

(fot. Robert Bryl)

W uroczystościach między innymi wzięli udział: Marek Steindel – prawnuk W. Witosa z żoną Barbarą, Wojciech Mierzwa – syn Stanisława Mierzwy wraz z żoną Celiną, Monika Gubała – dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Woj. Małopolskiego, Jacek Hudyma – wicestarosta Powiatu Tarnów, Kazimierz Kurczab – dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Andrzej Mróz – wójt Gminy Wierzchosławice, Małgorzata Moskal – przewodnicząca Rady Gminy Wierzchosławice, Paweł Dąbrowski – wiceprzewodniczący Rady Gminy Wierzchosławice, Andrzej Szpunar – p.o. kierownika Delegatury w Tarnowie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, por. Maria Tokarczyk – przedstawicielka Placówki Straży Granicznej w Tarnowie, podinspektor Marcin Mucha – komendant Komisariatu Policji Tarnów-Zachód, ppłk Krzysztof Radzik – zastępca dyrektora Zakładu Karnego w Tarnowie, Jacek Bryl – prezes Stowarzyszenia Inicjatywy Społeczne Wierzchosławice wraz z członkami Stowarzyszenia.

Na zdjęciu od lewej strony: Wojciech Mierzwa – syn Stanisława Mierzwy, Marek Steindel – prawnuk Wincentego Witosa, Eugeniusz Onak i Jan Ogar – współzałożyciele Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach, Ryszard Ochwat – prezes Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa, Andrzej Mróz – wójt Wierzchosławic, Paweł Kieć – syn pierwszego prezesa Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa Franciszka Kiecia

(fot. Robert Bryl)

Korzystając z okazji okrągłej rocznicy powstania Muzeum i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum W. Witosa warto przypomnieć jak wyglądały początki ich działalności. 

Muzeum Wincentego Witosa powstało decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 27 grudnia 1971 r. Droga do tego była jednak o wiele dłuższa. Nie byłoby to w ogóle możliwe gdyby nieugięta postawa odważanej grupy ludzi, którym przewodził mec. Stanisław Mierzwa. Bo od początku władza Polski Ludowej pomijała milczeniem imię Wincentego Witosa, niechętnie patrzyła na te inicjatywy, a większe zgromadzenia były w ogóle niemożliwe. Więc przybywali do Wierzchosławic nieliczni, narażając się na represje i szykany. Ale spotkania w Wierzchosławicach odbywały się. Miały miejsce też przy grobach Narcyza Wiatra „Zawojny” – w Krakowie, Macieja Rataja – w Palmirach, Władysława Kojdra – w Przeworsku, Stanisława Dadeja – w Maszkienicach, Stanisława Klimczaka – w Słupcu i wielu innych działaczy chłopskich. Zazwyczaj poprzedzały je nabożeństwa. Bywało, że za śp. Witosa np. w Krakowie modlił się i homilię wygłaszał Karol Wojtyła, a w tarnowskiej katedrze biskup Jerzy Ablewicz.

Po październikowej odwilży roku 56 grono ludowców pod przewodnictwem mecenasa Stanisława Mierzwy, jednego z najbliższych współpracowników Witosa, sądzonego w Moskwie w „procesie szesnastu”, rozpoczęło aktywną pracę poza opanowanymi przez władze komunistyczne strukturami ZSL, bez jakichkolwiek legalnych możliwości działania.

Przez wiele tamtych lat wierzchosławicki cmentarz i kaplica Wincentego Witosa to było najważniejsze miejsce spotkań dla niewielkiego grona odważnych ludzi. Zazwyczaj wtedy po mszy świętej w parafialnym kościele, przed kaplicą Witosa śpiewano pieśni religijne i patriotyczne. Następnie w zagrodzie Prezesa, przy herbacie, odżywały stare znajomości, nawiązywały się nowe. Przewodniczył rozmowom mec. Stanisław Mierzwa, a gościnnymi gospodarzami byli wnuk Wincenty Stawarz oraz wnuczka Joanna Steindel z rodziną. Uczestnikami tych dawnych spotkań byli m.in. bliscy współpracownicy Wincentego Witosa: Władysław Witek, Alfred Orlof – komendant BCh na obwód tarnowski, Józef Marcinkowski, Edward Kaleta, Jan Witaszek, Jan Nowak, Stanisław Klimczak, Emil Kozioł i inni.

Sam pomysł utworzenia muzeum pojawił się już w latach 60. Działacze ludowi gromadzący się przy Grobie Witosa starali się o objęcie opieką tego, co pozostawił po sobie Wincenty Witos. W związku z tym postanowiono gromadzić różnego rodzaju pamiątki związane z jego osobą, co w przyszłości mogłoby pozwolić na ubieganie się o utworzenie muzeum.

Działo się w Wierzchosławicach – dnia 31. października 1966 r.

Zebrani w bolesną, 21-szą rocznicę śmierci śp. Prezesa Wincentego Witosa w Jego domu, który służył mu za mieszkanie rodzinne, kancelarię wójta i siedzibę pierwszego w historii Polski chłopskiego Premiera Rządu – zobowiązujemy się:

Wielkie Jego zasługi dla Narodu i Państwa, dla wsi i chłopów polskich zachować we wdzięcznej pamięci oraz otoczyć opieką, dla przekazania następnym pokoleniom, całą jego spuściznę duchową i materialną, inicjując utworzenie Muzeum tego Wielkiego Polaka i Chłopa w Wierzchosławicach (zobowiązanie zapisane przez uczestników Witosowych Zaduszek 1966 w księdze pamiątkowej Domu Wincentego Witosa w Wierzchosławicach).

Kilka lat później, a dokładniej w listopadzie 1972 r., czyli rok po powstaniu Muzeum Wincentego Witosa, uczestnicy „Zaduszek Witosowych” postanowili założyć stowarzyszenie nazywając je Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach. Formalnie jednak powstało ono 30 stycznia 1973 r. i istnieje do dnia dzisiejszego. Głównym celem Towarzystwa jest opieka nad Muzeum, podtrzymywanie pamięci Wincentego Witosa oraz odnajdywanie kolejnych cennych pamiątek z nim związanych.

Janusz Skicki

Wierzchosławice, 27 września 2022